Door: Mario de Lijster

Met steeds meer zonnepanelen, de bestaande molens bij Giessenburg en een mogelijk nieuwe molen tussen Hoogblokland en Gorinchem slaan we langzaam maar zeker de weg in naar een meer duurzame toekomst. Maar met die duurzaamheid lijkt de betrouwbaarheid van het stroomnet af te nemen. Op een zonnige dag schakelen onze zonnepanelen uit omdat ze anders te veel stroom opwekken, terwijl tegelijkertijd bedrijven hun bestaande aansluiting niet kunnen uitbreiden omdat er “te weinig capaciteit is”. Te veel aanbod of te veel vraag naar stroom, het elektriciteitsnet heeft het moeilijk. Het leidt aan “netcongestie”. Gelukkig biedt onze waard mogelijkheden om dat op te lossen. Ook zonder mega grote windmolens langs de N214.

Netcongestie: Waarom het een groot probleem is

Zoals de A15 en A27 in de spits altijd vol staan met files, zo is het elektriciteitsnet momenteel vaak volbelast in de piekuren. Er is simpelweg een tekort aan capaciteit om al die opgewekte energie te vervoeren en te gebruiken op het moment dat het wordt geproduceerd. Dat is zonde, want zo kan het gebeuren dat jouw duurzame energie niet gebruikt kan worden, puur en alleen omdat het net het niet aankan. En daar komt het probleem: met alleen zonnepanelen komt er overdag een piek in de opwekking en wordt de energie weinig gebruikt. En ’s avonds en ‘s nachts is er geen zon, maar willen we wel elektrisch koken, verwarmen en steeds vaker de elektrische auto opladen. Dus moeten we ook ‘’s avonds en ’s nachts energie opwekken, bijvoorbeeld met wind.
Grote windmolens vergen enorme kabels om de stroom van de windparken naar het hoogspanningsnet te krijgen (via verdeelstations bij Arkel of Oud Alblas) en vandaar de rest van de regio in of, als laagspanning, terug naar de woningen. Ook die (hoogspannings)kabels zijn nog niet klaar om de groei in stroomverbruik aan te kunnen. Het resultaat de komende jaren? Je raadt het al: opstopping!

Zonnepanelen en kleine windmolens: het gouden duo?

Dus, wat is dan een oplossing die binnen enkele jaren gerealiseerd kan worden en past in de omgeving? Dat zou wel eens zonne-energie in combinatie met kleine windmolens kunnen zijn. Samen kunnen ze netcongestie verminderen door slimme, flexibele energieopwekking.

1. Dag en nacht verschil: Zonnepanelen werken natuurlijk overdag, afhankelijk van hoeveel zon er is. In de Alblasserwaard zijn de zomers vaak zonnig, dat betekent dat er dan meer dan genoeg zonne-energie wordt opgewekt. Kleine windmolens vullen dit perfect aan, omdat de wind ook ’s avonds en ’s nachts waait. Zo heb je spreiding van de energieopwekking over de dag en de nacht. En laad je je auto ’s avonds gewoon “groen” op vanuit de wind.
2. Spreiding over kleine locaties: In tegenstelling tot de grote, industriële windmolens die het landschap domineren, kunnen kleine windmolens verspreid worden over de hele regio, liefst zonder al te veel op te vallen. En kunnen hun stroom kwijt aan de directe omgeving, een bedrijf, industrieterrein of dorp. Dit zorgt ervoor dat de stroomopwekking lokaal blijft, waardoor er minder transport over lange afstanden nodig is.
3. Minder afhankelijkheid van grootschalige infrastructuur: Grote windparken en zonneparken vereisen forse aanpassingen aan het elektriciteitsnet. Zonnepanelen op daken van huizen, boerderijen en bedrijfsgebouwen kunnen in combinatie met kleine windmolens het netwerk ontlasten. Daardoor zijn de er minder investeringen nodig om het net te verstevigen. En het gaat nog sneller ook. Met name in de Alblasserwaard, waar er relatief veel ruimte is voor kleine opwekkers, is dit een aantrekkelijke optie.

Zonnepanelen en kleine windmolens kunnen samen een oplossing bieden voor het congestieprobleem in de Alblasserwaard.

De rol van de overheid

Dit klinkt natuurlijk mooi, maar hoe maken we dit haalbaar? Om zonne-energie en kleine windmolens succesvol te combineren, zijn slimme subsidieprogramma’s en
beleidsplannen nodig.

In 2023 hebben we daarom het beleid voor de inzet van kleine windmolens in 2023 vastgesteld. In 2024 hebben we het college opgeroepen om te onderzoeken of we binnen dit beleid met de inzet van deze kleine molens, in combinatie met zonnestroom, in de behoefte kunnen voorzien. Want dan wordt duurzame energie slimmer en effectiever benut, zonder grote windmolens en zonder dat het hele netwerk hoeft te worden aangepast.
Daarnaast zijn we als inwoners en bedrijven in Molenlanden best goed bezig met hernieuwbare energie. We zijn er nog lang niet, maar we gaan de goede richting op.

Wat als het te hard waait of te zonnig is?

Een terecht punt, want te veel zon of wind kan voor problemen zorgen; de zonnepanelen schakelen nog sneller af op een zonnige dag. Hier komt batterijopslag om de hoek kijken, waarbij de energie tijdelijk wordt opgeslagen om later te gebruiken. Dit kan met kleine batterijen voor huizen en bedrijven, of op iets grotere schaal binnen een dorp of wijk. Ook zijn er inmiddels slimme apps en energiecontracten die op basis van weersvoorspellingen met batterijopslag kunnen bijsturen om een optimale balans te behouden.

Alleen ga je sneller, samen kom je verder
Zonnepanelen en kleine windmolens zouden dus samen een oplossing kunnen bieden voor het congestieprobleem in de Alblasserwaard. Door de combinatie van dag en nachtopwekking, lokale spreiding en minimale netbelasting bieden ze de benodigde balans voor duurzame energieproductie zonder ons netwerk over de grenzen te belasten.

Door slim in te zetten op kleine, flexibele energie-opwekkers, kan onze gemeente als een voorbeeld dienen van hoe je met minder impact op de omgeving en minder druk op het net tóch groene ambities waar kunt maken.